مدرسه علميه فاطمه الزهرا(س) كشكوئيه

الهی هَب لــــی قَلباً یُدنیهِ مِنـــکَ شُوقُه . . .

جرعه ای از مناجات شعبانیه

بسوز ای دل که امروز اربعین است / عزای پور ختم المرسلین است

قیام کربلایش تا قیامت /سراسر درس، بهر مسلمین است

اربعن حسینی تسلیت باد

رسیدن ایام مبارك حج،بوی محرم هم به مشام می رسد،در رابطه با قیام اباعبدالله الحیسن-علیه السلام- یكی از سوالاتی كه شاید به ذهن خیلی ها خطور كند،مربوط به خارج شدن آن حضرت از مكه مكرمه روز هشتم ذی الحجة،درست روزی كه حاجیان بیت الله الحرام،آماده انجام مناسك حج می شوند،می باشد.واین سوالی است كه خیلی ها می پرسند كه چرا امام حیسن-علیه السلام- صبر نكردند تا حج خود را تمام كرده،سپس از مكه خارج شوند،چه عاملی سبب شد تا آن حضرت حج خود را رها كرده و از مكه خارج شدند.در این مقاله به دلایل این امر خواهیم پرداخت.

قبل از آنكه به تحلیل تاریخى این پرسش بپردازیم، باید این نكته را متذكر شویم كه از دیدگاه فقهى، این سخن مشهور كه امام حسین (ع) حجّ خود را نیمه تمام گذاشت، سخن نادرستى است زیرا امام (ع) در روز هشتم ذى حجه «یوم الترویه» از مكّه خارج شد.(1) در حالى‏كه اعمال حجّ- كه با احرام در مكّه و وقوف در عرفات شروع مى‏شود- از شب نهم ذى حجه آغاز مى‏شود. بنابراین، امام (ع) اصولًا وارد اعمال حج نشده بود، تا آن را نیمه تمام گذارد..

بله، مسلماً آن حضرت در هنگام ورود به مكّه، عمره مفرده انجام داده و چه بسا در طول اقامت چند ماهه خود در مكّه و احتمالًا در فاصله‏هاى مختلف، اقدام به انجام اعمال عمره كرده بود. اما انجام اعمال عمره مفرده، به معناى ورود در اعمال حجّ نمى‏شود. در برخى از روایات تنها از انجام عمره مفرده از سوى امام (ع) سخن به میان آمده است.(2)

از نقطه نظر تاریخى بالاخره این پرسش باقى است كه با وجود آنكه یكى از علل انتخاب مكّه، داشتن فرصت مناسب براى تبلیغ دیدگاه خود بود چرا در این شرایط زمانى ویژه- كه اوج حضور حاجیان از سرتاسر نقاط مختلف در مكّه، عرفات و منا است و بهترین فرصت تبلیغى براى آن حضرت فراهم آمده است- نابهنگام و به صورت ناگهانى مكّه را ترك كرد؟ به طور خلاصه مى‏توانیم علل این تصمیم ناگهانى را چنین ذكر كنیم:

یك. احتمال خطر جانى

از برخى عبارات امام حسین (ع)- كه در مقابل دیدگاه شخصیت‏هاى مختلفى كه با بیرون رفتن آن حضرت از مكّه و حركت به سوى كوفه مخالف بودند، ابراز شده- چنین بر مى‏آید كه امام (ع) ماندن بیشتر در مكّه را مساوى با بروز خطر جانى براى خود مى‏دانست چنان‏كه در جواب ابن عباس مى‏فرماید: «كشته شدن در مكانى دیگر براى من دوست داشتنى‏تر از كشته شدن در مكّه است».(3)

در پاسخ عبداللَّه بن زبیر نیز فرمود: «به خداوند سوگند اگر یك وجب خارج از مكّه كشته شوم، براى من دوست داشتنى‏تر است تا آنكه به اندازه یك وجب در داخل مكّه كشته شوم. به خداوند سوگند اگر من به لانه‏اى از لانه جانوران پناه برم، مرا از آن بیرون خواهند كشید تا آنچه را از من مى‏خواهند، به دست آورند».(4) امام (ع) در برخورد با برادر خود محمد حنفیه، به صراحت سخن از قصد ترور یزید در محدوده حرم امن الهى نسبت به جان خود سخن به میان آورد.(5) بالاخره در بعضى از متون به صراحت سخن از این مطلب به میان آمده كه یزید، عده‏اى را همراه با سلاح‏هاى فراوان براى ترور امام حسین (ع) در مكّه فرستاده بود.(6)

دو. شكسته نشدن حرمت حرم

در ادامه برخى از عبارات پیش گفته، تذكّر این نكته از سوى امام حسین (ع) وجود داشت كه نمى‏خواهد حرمت حرم امن الهى، با ریخته شدن خون او در آن شكسته شود گرچه در این میان گناه بزرگ از آن قاتلان و جنایتكاران اموى باشد.

آن حضرت این مطلب را در برخورد با عبداللَّه بن زبیر و به گونه تعریض‏آمیز نسبت به او- كه بعدها در مكّه موضع گرفته و لشكریان یزید حرمت حرم را خواهند شكست- به صراحت بیان مى‏دارد. ایشان در جواب ابن زبیر مى‏فرماید:

«انّ ابى حدثنى ان لها كبشاً به تستحلّ حرمتها فما احبّ ان اكون انا ذالك الكبش»(7) «پدرم على (ع) «براى من نقل كرد كه در مكّه قوچى است كه به وسیله آن حرمت شهر شكسته مى‏شود و من دوست ندارم كه مصداق آن قوچ باشم».

سخنرانی در مسجد دانشگاه تهران - رمضان 1426

حجت الاسلام علیرضا پناهیان*

خوب نیست که آدم آخر ماه رمضان برسد و طبق معمول حسرت فرصت های از دست رفته را داشته باشد هرچه حسرت در آینده هست، از همین الان حرصش را بخورد بهتر است و یقیناً بیشتر به آن خواهد رسید. شما الان بیشترین اهتمام را داشته باشید برای اینکه تا آخر ماه رمضان بیشترین بهره را ببرید، ؛ عارفانه بیشترین حسرت ها را بخورید. ولی دیگر آن حسرت ها جانسوز و جگرسوز نخواهد بود، بلکه آن حسرت ها خیلی لطیف و زیبا خواهد بود.

اثر حداقلی و حداکثری روزه

یکی از راه ها بسیار مهم برای اینکه از رمضان و فرصت های قشنگ آن بیشتر استفاده را بکنیم این است که:

غرض هایی که خدا از صیام دارد، از روزه دارد، این غرض ها را در آن غور کنیم و غواصی کنیم.

دل بدهیم. نه اینکه خودمان را در اختیار این عمل زیبا و شریف و نیک مثل روزه قرار بدهیم و بگوییم خوب حالا ما را ببرد دیگه، که حالا یک کاری با ما بکند، آن کاری که با ما خواهد کرد اثر حداقلی روزه است.

اثر حداکثری روزه این است که به روزه بگوییم که تو می خواهی با ما چکار کنی؟ تا تو را کمک کنیم این را می گویند، آگاهانه و عارفانه با احکام دینی برخورد کردن.

این برخورد را شما با نماز هم می توانید داشته باشید. به نماز بگویید که تو با من چکار می خواهی بکنی؟ این شبیه همان همکاری بیمار و پزشک است که می گویند خیلی وقتها پیش شرط مهم در درمان است.

کمک های روحی ما به روزه برای تأثیر گذاری بیشتر

برای اینکه از روزه رمضان که بزرگ ترین و حجیم ترین تکلیف این ماه است، کامل استفاده کنیم باید برویم از روزه بپرسیم که تو با ما چی کار داری بعد خود ما کمک کنیم روزه را، در این که این تاثیر را بگذارد.

کمک اول ما با معرفت خود ما است.

کمک دوم ما با تصدیق ما.

کمک سوم ما با تلقین ما است.

این ها کمک های روحی است. ما باید در مورد شرح مشاغلی که دین برای انسان تولید می کند صحبت کنیم. در ادارات برای هر شغلی شرح شغل(شرح وظایف) می نویسند و وظایف وجنس کارها را کنار هم توضیح می دهند و بعد می آیند براساس آن حجم کار را تعیین می کنند. دین هم برای آدم یک شرح شغلی ایجاد می کند که غفلت نکردن از آن شغلی که دین برای انسان ایجاد می کند بسیار مهم است. یکی از شغل هایی که دین برای انسان ایجاد می کند این است که ما از فکرمان در تلقین استفاده بکنیم. باید از اراده بی عمل استفاده بکنیم همانند فوتبال که می گویند فوتبالیست باید بدون توپ بدود چرا که دویدن بدون توپ در زمین به قصد فریب حریف و فضاسازی انجام می شود. اراده بدون عمل یعنی چه؟ کاری نمی خواهد انجام بدهی. اراده می کنی که هیچ کاری نکنی همین، اراده می کنی.

سجده را همه می روند آن کسی از سجده بیشتر استفاده می کند که می گوید خدایا می خواستی با سجده چی کاری با من بکنی؟ خوب ذلیل بشوم بعد به خودش موقع سجده می گوید ذلیل بشو دیگر! صورتت را به خاک کشیدی؟ خوردی؟ چشیدی؟ مزه داشت؟ چقدر بزرگ بود ببین با تو دارد چی کار می کند؟. این ها را می گویند اراده بدون عمل یعنی شما به قلب خودت به اندیشه خودت فشار می آوری تا او را به نقطه ای برسانی، بدون اینکه حرکت ظاهری انجام دهی. کار تلقین این است، کار تمرکز این است، کار توجه این است، در بسیاری از اوقات کار ذکرگفتن و فکرکردن این است.

یکی از مشاغلی که دین برای انسان تولید می کند مشغول شدن به بهره برداری از قوای باطنی بدون تجلی ظاهری درست است.

گاهی از این حرکت ها به عنوان ذکر خفی استفاده می شود مثلاً فرد برگردد به خودش بگوید: پشیمان شو، پشیمان شو، پشیمان. حالا من پشیمان شدم چی کار باید بکنم؟ کاری نباید بکنی همین پشیمان شدن امر می شود. این یکی از کارهایی است که دین داران انجام می دهند و بی دین ها نیاز ندارند که این کارها را بکنند.

البته بی دینان گاهی اوقات از روی بدبختی این کارها را انجام می دهند و به حسرت خوردن مبتلا می شوند واز این جور تلقین ها به خود می گویند ولی هیچ ثمره ای برایشان ندارد و خیلی هم نابود کننده است. از هزار گناه هم بدتر آدم را سیاه می کند.

ولی به صورت ارادی و برنامه ای، شما الان اینجا نشستید عقلانی در خودتان حس استغفار تولید کنید. از آنجایی که هستید هزار فرسخ جلوتر خواهید رفت و این با کسی که حس استغفار دارد و استغفار می کند و یک قدم جلو می رود، فرق می کند. این یکی از آن مشاغلی است که دین برای انسان تولید می کند.

یکی دیگر از مشاغلی که دین برای انسان تولید می کند نیت است، تمنا است، دعا است، درخواست است، بیرون کشیدن حقایقی از عالم هستی، برای خود از عالم نیستی که هستی تولید می کنند، کمی شبیه خلقت می ماند، کسی که خلق می کند جنسی را صنع نمی کند و نمی سازد آن که می سازد آهن، پلاستیک و…را می آورد، سرهم می کند، مونتاژ می کند و ماشین می سازد. اما کسی که خلق می کند از نیست هست در می آورد.

انسان با اراده باطنی خودش، با تمنای باطنی خودش خلق می کند، چیزی را، لیاقتی را که در خودش نیست در عالم تولید می کند. همه شما خالق هستید و نور خلق می کنید، خبر داشتید؟ شما با تمنا نور تولید می کنید، چون می خواهید، به واسطه خواستن شما، این نور در عالم خلق می شود، این یکی از شرح مشاغلی است که دینداران دارند.

با این دو تا عملیات باید از روزه بهره کشی بکنیم و به آن در اینکه به ما کمک برساند، کمک کنیم فرمود: “استعین بالصبر و الصلاه و فانها لکبیره الا علی الخاشعین “.از صبر و صلاه کمک بگیرید. از اهل بیت پرسیدند نماز را می فهمیم، صبر یعنی چه؟ مصداق صبر را بعضی وقت ها اهل بیت، روزه بیان کردند.

کمک بگیرید از نماز و روزه یعنی: نماز و روزه خودشان یک کمکی به شما می کنند شما هم از آن یک کمکی بکشید، این بهره اش خیلی بیشتر است.